Ochrona własności intelektualnej firmy: co możesz wywnioskować z wyroku NSA w sprawie znaku „Perlage”

W maju 2025 roku Naczelny Sąd Administracyjny wydał istotny wyrok, który zakończył długoletni spór o rejestrację słownego znaku towarowego „Perlage” przez znanego producenta wody mineralnej. Sąd uznał, że określenie to ma charakter fantazyjny, a tym samym może zostać skutecznie zarejestrowane jako znak towarowy. Wyrok ten zwrócił uwagę na problematykę oceny opisowości znaków pochodzenia obcego oraz na znaczenie ochrony praw własności intelektualnej w działalności gospodarczej. Sam wyrok nie został jeszcze opublikowany, przy czym znana jest powszechnie jego treść (Wyrok NSA sygn. akt II GSK 2433/21).

Sprawa „Perlage” pokazuje, że rejestracja znaku towarowego to nie tylko formalność, lecz ważny element strategii biznesowej, który może stać się przedmiotem wieloletnich sporów. Warto więc wiedzieć, jak skutecznie zabezpieczyć interesy firmy, korzystając z narzędzi przewidzianych przez prawo, w tym ochrony znaków towarowych i patentów.

Rejestracja znaku towarowego – fundament ochrony marki

Znak towarowy to oznaczenie, które umożliwia odróżnienie towarów lub usług jednego przedsiębiorcy od innych dostępnych na rynku. Może mieć formę słowną, graficzną, przestrzenną, dźwiękową, a nawet zapachową, choć w praktyce najczęściej spotykane są znaki słowne i słowno-graficzne.

Podstawę prawną rejestracji znaków towarowych stanowi ustawa Prawo własności przemysłowej oraz przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące ochrony dóbr niematerialnych. Zgodnie z art. 120 ustawy – Prawo własności przemysłowej, znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które nadaje się do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego i które można przedstawić w rejestrze w sposób umożliwiający jednoznaczne określenie przedmiotu ochrony.

Rejestracja znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP daje przedsiębiorcy wyłączne prawo do jego używania w obrocie gospodarczym na terytorium Polski, a w razie potrzeby – również do dochodzenia roszczeń wobec osób naruszających to prawo. Znak towarowy może być także przedmiotem obrotu – można go sprzedać, udzielić licencji, a nawet wnieść jako wkład niepieniężny do spółki.

Sam proces rejestracji znaku jest kilkuetapowy i zaczyna się od złożenia wniosku. Należy w nim wskazać formę znaku, zakres towarów lub usług oraz odpowiednią klasyfikację. Urząd bada zgłoszenie zarówno pod kątem formalnym, jak i merytorycznym – ocenia, czy znak nie narusza praw osób trzecich, nie ma charakteru opisowego i czy spełnia wymogi odróżniające. W przypadku braku przeciwwskazań, znak zostaje opublikowany, a następnie – jeśli nikt nie zgłosi sprzeciwu – zarejestrowany.

Ochrona przysługuje na okres 10 lat z możliwością przedłużania na kolejne okresy. Co ważne, ochrona znaku słownego, jak w przypadku „Perlage”, dotyczy nie tylko konkretnej grafiki, lecz również samego słowa – niezależnie od tego, jaką formę wizualną przyjmie w przyszłości. Dzięki temu przedsiębiorca może skutecznie walczyć z podróbkami, wprowadzającymi w błąd konsumentów.

Warto również pamiętać, że samo używanie znaku bez jego rejestracji nie gwarantuje wyłączności. Może być podstawą ochrony cywilnoprawnej, jednak nie zapewnia tak silnych narzędzi egzekucji jak rejestracja. Dla firm, które budują markę i inwestują w marketing, formalna ochrona jest więc nieodzowna.

Patenty – jak chronić wynalazki i przewagę technologiczną?

Oprócz znaków towarowych, drugim ważnym filarem ochrony własności intelektualnej są patenty. Chronią one nowe, innowacyjne rozwiązania techniczne, które spełniają trzy podstawowe kryteria: są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Patent może dotyczyć zarówno nowego produktu, jak i metody jego wytwarzania lub użycia.

Zgodnie z art. 24 ustawy – Prawo własności przemysłowej, patent jest prawem wyłącznym, przyznawanym przez Urząd Patentowy, uprawniającym do wyłącznego korzystania z wynalazku na terytorium Polski przez 20 lat od daty zgłoszenia.

Zgłoszenie patentowe składa się z opisu wynalazku, zastrzeżeń patentowych oraz skrótu opisu. Kluczowym elementem są zastrzeżenia – to one określają zakres ochrony i muszą być sformułowane precyzyjnie, zgodnie z wymaganiami technicznymi i prawnymi. Po dokonaniu zgłoszenia Urząd przeprowadza badanie formalne, a następnie merytoryczne – oceniając, czy dany wynalazek rzeczywiście spełnia wszystkie przesłanki ochrony.

Uzyskanie patentu daje przedsiębiorcy realną przewagę rynkową – konkurenci nie mogą bez zgody właściciela korzystać z chronionego rozwiązania. Naruszenie patentu może skutkować powództwem cywilnym, roszczeniem o odszkodowanie, a nawet postępowaniem karnym. Dla wielu firm patent to również wartość niematerialna, którą można komercjalizować – na przykład udzielając licencji lub sprzedając prawa do wynalazku.

W praktyce, szczególnie w branżach technologicznych, ochrona patentowa bywa fundamentem strategii biznesowej. To właśnie ona zabezpiecza przed kopiowaniem innowacji, w które firma zainwestowała środki i czas. Często też stanowi argument w negocjacjach inwestorskich lub przy ekspansji zagranicznej.

Kiedy chronić, jak chronić – kilka wniosków praktycznych

Przypadek znaku „Perlage” pokazuje, że nawet pozornie oczywiste oznaczenie może stać się przedmiotem sporu trwającego ponad dekadę. Wniosek z tego płynie jeden – kwestie ochrony własności intelektualnej powinny być traktowane strategicznie i rozważane na wczesnym etapie rozwoju firmy.

Rejestracja znaków towarowych i wynalazków nie powinna być odkładana na później. Pozostawienie marki lub innowacji bez ochrony to ryzyko, że ktoś inny uprzedzi przedsiębiorcę w rejestracji, co może prowadzić do kosztownych sporów i ograniczenia możliwości korzystania z własnych rozwiązań.

Ważne też, by przed zgłoszeniem dokonać weryfikacji – sprawdzić, czy podobne oznaczenia lub rozwiązania nie są już chronione. W tym celu warto korzystać z wyszukiwarek Urzędu Patentowego lub skorzystać z pomocy profesjonalnych pełnomocników.

Na koniec – nie każda sprawa musi kończyć się przed sądem. Dobrze przygotowana strategia ochrony, przemyślana rejestracja oraz bieżące monitorowanie rynku mogą znacząco ograniczyć ryzyko naruszeń i sporów.

Podsumowanie